Ιστορικό
Φωτογραφικό αρχείο: Το Λύκειο Παλουριώτισσας μέσα από την πάροδο του χρόνου
Η ίδρυση ενός σχολείου αποσκοπεί στη δημιουργία ενός πυρήνα που θα λειτουργεί θετικά τόσο μέσα στα πλαίσια ενός εκπαιδευτηρίου όσο και μέσα στην κοινωνία, εξακτινώνοντας τις επιδράσεις του και αποσκοπώντας στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων και στην πνευματική τους πρόοδο.
Το Παγκύπριον Γυμνάσιον Θηλέων Παλουριωτίσσης οικοδομήθηκε σε γη που δώρισε η εκκλησιαστική επιτροπή Παλουριώτισσας μετά από εισήγηση του Αρχιεπισκόπου Μακάριου Γ΄. Καιροί δύσκολοι μα συνάμα ελπιδοφόροι για τους ανθρώπους και τον τόπο. Η δημιουργία και η λειτουργιά του σχολείου συσπείρωσαν τις ελπίδες και συνάσπισαν όλες εκείνες τις δυνάμεις που αγωνίζονταν, πάσχιζαν και προσέβλεπαν σε ένα φωτεινότερο μέλλον.
Το 1959 λειτούργησε το Παράρτημα Θηλέων του Παγκυπρίου Γυμνασίου, στο κτίριο που στεγάζεται σήμερα το Λύκειο Παλουριώτισσας. Φοίτησαν τότε μαθήτριες από την Α΄ ως τη Δ΄ τάξη σε τμήματα Κλασικής και Εμπορικής Κατεύθυνσης. Τα εγκαίνια του τελέστηκαν στις 17 Ιουνίου 1961 από τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Κύπρου κκ Μακάριο Γ΄, πρόεδρο της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας, όπως μαρτυρεί και η επιτείχια αναμνηστική πλάκα για την ίδρυση του σχολείου, η οποία βρίσκεται στο πλάι της κύριας εισόδου του. Το 1961-62 λειτούργησε ως ανεξάρτητο Εξατάξιο Γυμνάσιο με την επωνυμία Παγκύπριον Γυμνάσιον Θηλέων Παλουριωτίσσης. Σημαντική στιγμή για το σχολείο ήταν η θεμελίωση της εκκλησίας της Παναγίας Ευαγγελίστριας της Τήνου στην αυλή του, στις 7/6/1963 από τον Αρχιεπίσκοπο και Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας κκ Μακάριο Γ΄.
Τα 50πενηντάχρονα του Λυκείου Παλουριώτισσας και η ιστορία του συμπίπτουν με τα πενηντάχρονα και την ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η ταυτόχρονη ίδρυσή τους περιέκλειε το όραμα για πρόοδο και ειρήνη. Οι δικοινοτικές ταραχές το Δεκέμβριο του 1963 έπληξαν και το σχολείο λόγω της ακριτικής του θέσης. Οι τοίχοι του σημαδεύτηκαν από τα τουρκικά πυρά, οι αίθουσες διδασκαλίας έγιναν οχυρά και πολεμίστρες για να αποκρουστεί η τουρκική ανταρσία και να διαφυλαχτεί η περιοχή από τις επεκτατικές βλέψεις των Τούρκων. Καθηγητές και μαθήτριες με δύναμη ψυχής και θάρρος βοήθησαν τους στρατιώτες στην οχύρωση του σχολείου και συνέχισαν, πολλές φορές με την ύπαρξη ένοπλων στρατιωτών μέσα στις τάξεις και με κίνδυνο της ίδιας της ζωής τους, το δικό τους αγώνα για κατάκτηση της γνώσης.
Το 1967-68, με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, λειτούργησε για πρώτη φορά τμήμα Θετικής Κατεύθυνσης. Το 1974 το μεγάλο κακό που έπληξε την Κύπρο, με το προδοτικό πραξικόπημα και τη βάρβαρη τουρκική εισβολή, σημάδεψε καταλυτικά την ιστορία του σχολείου, αφού βρέθηκε σε μια από τις πιο επικίνδυνες ζώνες της Λευκωσίας. Πολύ κοντά στα τουρκικά φυλάκια της πράσινης γραμμής, το σχολείο έγινε επανειλημμένα στόχος των εχθρικών επιθέσεων. Μετατράπηκε σε φυλάκιο της Εθνικής Φρουράς και δέχτηκε εντονότερα τα εχθρικά πυρά. Ο κίνδυνος κατάληψης και λεηλασίας του ήταν μεγάλος, οι κάτοικοι της περιοχής εξαιτίας του φόβου εγκατέλειπαν σπίτια και περιουσίες. Το βαρύ χρέος της επαναλειτουργίας του σχολείου επωμίσθηκε η Διευθύντρια κ. Μάγδα Κιτρομηλίδου, η οποία προηγουμένως ανέλαβε τη μεταφορά όλης της σχολικής περιουσίας στην Παιδαγωγική Ακαδημία για ασφάλεια. Έτσι τελικά το 1974-75 λειτούργησε ως απογευματινό σχολείο στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, αφού ο κίνδυνος στο οικείο διδακτήριο ήταν μεγάλος. Μεγάλη όμως και η αγάπη των μαθητριών για το σχολείο τους, που συνέρρευσαν από όλα τα μέρη που τις έριξε η προσφυγιά, να εγγραφούν και να φοιτήσουν στο σχολείο τους τη δύσκολη εκείνη χρονιά.
Το 1975-76 το σχολείο λειτούργησε στις δικές του κτιριακές εγκαταστάσεις. Σε αυτό συνέβαλε η πεποίθηση της Διευθύντριας, του διδακτικού προσωπικού και των μαθητριών, που πίστεψαν ότι η επιστροφή στο σχολείο τους θα ήταν μια μορφή αντίστασης στα επεκτατικά σχέδια των κατακτητών. Το σχολείο πληγωμένο βαθιά από τις εχθρικές σφαίρες, γεμάτο συρματοπλέγματα, παραπετάσματα με αμμόσακκους, φυλάκια και στρατιώτες αποτύπωνε το κακό, τον πόλεμο, τα δεινά της πατρίδας. Η επαναλειτουργία του, έστω και σε ένα μόνο μέρος του κτιρίου και με ένα μεγάλο κομμάτι του στη νεκρή ζώνη, ήταν ένα σημαντικό γεγονός και συνάμα συμβολικό, ένα προοίμιο επιστροφής στην κατεχόμενη γη μας. Χαρακτηριστικά τα λόγια της Διευθύντριας κ. Μάγδας Κιτρομηλίδου προς τις μαθήτριες στην εναρκτήρια ομιλία της εκείνη τη χρονιά: «Φροντίστε να τάξετε τον εαυτό σας στην υπηρεσία του πιο υψηλού στόχου της ανθρώπινης ζωής, που αποβλέπει στη μόρφωση και στη διάπλαση του ανώτερου ανθρώπου. Γιατί τέτοιους ανθρώπους χρειάζεται ο τόπος μας, για να ανακύψει από τα δεινά, όπου τον έχουν βυθίσει η σκληρότητα, η ασυνειδησία, η ανευθυνότητα, η συμφεροντολογία.»
Η επιστροφή του Γυμνασίου Θηλέων Παλουριωτίσσης στο κτίριο του το 1975-76 περιέκλειε κινδύνους και δεν παρείχε ασφάλεια εξαιτίας των σημαντικών καταστροφών από τα πυρά των Τούρκων, της γειτνίασής του με τα τουρκικά φυλάκια και της ύπαρξης στρατιωτικού φυλακίου της Εθνικής Φρουράς στους χώρους του. Γι’ αυτό δε χρησιμοποιήθηκαν πολλές αίθουσες διδασκαλίας και ειδικές αίθουσες καθώς και η Βιβλιοθήκη, που βρίσκονταν στους πάνω ορόφους, το γυμναστήριο, η μπροστινή αυλή και η κύρια είσοδος του Σχολείου.
Την ίδια χρονιά πήρε την ονομασία Γυμνάσιο Θηλέων Παλουριωτίσσης.Το 1976-77, αφού η Εθνική Φρουρά έκανε τα απαραίτητα αμυντικά έργα, έγινε δυνατόν να χρησιμοποιηθούν όλες οι αίθουσες του σχολείου. Το 1978, με την επίβλεψη της Ειρηνευτικής Δύναμης των Ηνωμένων Εθνών και κάτω τα άγρυπνα βλέμματα των τούρκων στρατιωτών, οι μαθήτριες με μεγάλο ενθουσιασμό και χωρίς ίχνος φόβου καθάρισαν το γήπεδο του σχολείου, που βρίσκεται στη νεκρή ζώνη, δίπλα από τα τουρκικά φυλάκια που δεν είχε χρησιμοποιηθεί από το 1974. Η χρησιμοποίηση του γηπέδου του Γυμνασίου Παλουριώτισσας μείωσε την έκταση της πράσινης γραμμής στη Λευκωσία.
Την επόμενη χρονιά οι Τούρκοι «επέτρεψαν», μέσω των Ηνωμένων Εθνών, το άνοιγμα της κεντρικής εισόδου του κτιρίου και κατά συνέπεια τη χρήση της μπροστινής αυλής, αν και πολλές φορές υπαναχωρούσαν. Δεν επέτρεψαν όμως να ανοίξει η κύρια είσοδος της αυλής και να χρησιμοποιηθεί ο δρόμος που εφάπτεται της μπροστινής αυλής, κατά μήκος των τειχών. Το κιγκλίδωμα παρέμεινε κλειδωμένο με χοντρές αλυσίδες και απροσπέλαστο από τα αγριοόχορτα και τα δέντρα που είχαν στο μεταξύ φυτρώσει μέσα και έξω από αυτό. Τη χρονιά 1979-80 άρχισε η μιχτοποίηση του σχολείου, που οδήγησε στη μετονομασία του σε Γυμνάσιον Παλουριωτίσσης, για να γίνει την ίδια χρονιά, με την επικράτηση της Δημοτικής ως επίσημης γλώσσας της Κυβέρνησης, Γυμνάσιο Παλουριώτισσας. Το 1980-81 μια νέα καινοτομία καθορίζει την τελική μορφή του σχολείου, ο χωρισμός του σε δύο σχολεία, Γυμνάσιο και Λύκειο. Την ίδια χρονιά εφαρμόστηκε ο θεσμός του Λυκείου Επιλογής Μαθημάτων. Το 2000-01 εφαρμόστηκε ο θεσμός του Ενιαίου Λυκείου, που ισχύει μέχρι σήμερα.
Η θλιβερή εικόνα της εισόδου της αυλής και η πεποίθηση ότι το άνοιγμα της θα εξασφάλιζε την ασφαλή πρόσβαση των μαθητών στο σχολείο, οδήγησαν τις Διευθύνσεις του σχολείου την τελευταία δεκαετία να προβούν σε έντονα και επανειλημμένα διαβήματα προς διάφορους φορείς και κυρίως προς τα Ηνωμένα Έθνη. Η θέληση και η επιμονή που χαρακτήριζαν αυτές τις προσπάθειες, καθώς και η στήριξη του Υπουργείου Εξωτερικών πέτυχαν αρχικά το σπάσιμο των αλυσίδων, το άνοιγμα της κύριας εισόδου και μέρους του δρόμου μπροστά από τη δυτική πλευρά του σχολείου. Τελικά επιτεύχθηκε η διάνοιξη δρόμου στη νεκρή ζώνη, κατά μήκος του γηπέδου του σχολείου, που ενώνει το σχολείο με τις βόρειες προς αυτό συνοικίες.
Για 60 χρόνια λοιπόν το Λύκειο Παλουριώτισσας ακουμπώντας στην πράσινη γραμμή, κάτω από τη συνεχή παρακολούθηση των στρατιωτών του Αττίλα, υπό το βλέμμα του κατεχόμενου Πενταδάκτυλου, συνεχίζει τη λειτουργία του μέχρι σήμερα, εκπληρώνοντας το μορφωτικό και παιδαγωγικό του ρόλο, υπηρετώντας τους εθνικούς στόχους και τις πανανθρώπινες αξίες. Παρόλες τις ιστορικές αντιξοότητες στο πέρασμα του χρόνου και τη συνεχώς αυξανόμενη κοινωνική αδιαφορία το Λύκειο Παλουριώτισσας θέλει και μπορεί να ανδρώνει πνεύματα και να χαλυβδώνει τις ψυχές όσων ακούν τους ψίθυρους της καρδιάς της πατρίδας μας.
